فاطمه (سلام الله علیها) از رسول خدا (صلی الله علیه وآله) آموخته بود که: هر زنی با شوهر خود مدارا نکند و او را به چیزی بکشاند که قدرت و توان آن را ندارد، هیچ کار نیکی از او قبول نخواهد شد و در حالی خدا را ملاقات خواهد کرد که خداوند بر او خشمناک است.
حضرت مهدی  (عجل الله تعالی فرجه الشریف)  که جهان را با ظهور و احکام نورانی خود متحول می‌کند و عدالت را در تمام زمین حاکم گرداند فرموده‌اند که: دختر رسول خدا برای من سرمشق و الگوی نیکویی است. حضرت مهدی  (عجل الله تعالی فرجه الشریف)  حضرت فاطمه زهرا را الگو و اسوه خود در رفتار و برنامه حکومتی خود می‌داند.
از مهم‌ترین شیوه‌های تعلیم و تربیت، روش الگوگیری است. اسلام هم برای تربیت و تعالی انسان‌ها، بر این اصل مهم تأکید نمود؛ زیرا شخصیت الگو، به‌عنوان یک نقطه‌ی کانونی در محور رشد و هدایت‌های اخلاقی تربیتی قرار می‌گیرد و در شکل‌گیری رفتار تربیت شونده، آثار زیادی بر جای می‌گذارد. به همین دلیل قرآن کریم الگوهای صحیحی را تعیین نموده و بر پیروی از ایشان سفارش کرده است. از سوی دیگر نیاز به الگو، از نیازهای طبیعی بشر است و انسان را وا می‌دارد تا با در نظر داشتن الگوی مورد نظر، تلاشی هدف دار و آگاهانه برای رسیدن به ویژگی‌های رفتاری و اخلاقی الگو در پیش گیرد.
قرآن کریم، رسول گرامی اسلام  (صلی الله علیه وآله)  را الگوی شایسته و اسوه‌ی حسنه‌ی مؤمنان معرفی کرده است، در این الگوگیری فرقی میان زن و مرد نیست، اما به‌دلیل خُلق و خوی و مسؤولیت‌های خاص زنانه، لازم است زنان از جنس خود هم، الگویی داشته باشند تا از نظر پذیرش الگو و روشن شدن مصادیق اسوه پذیری، به راه و رسم و سیره‌ی‌اخلاقی و خانوادگی او اقتدا کنند. پیامبر  (صلی الله علیه وآله)  خود در سخنانش، فاطمه  (سلام الله علیها)  را از وجود خود می‌داند و بارها در جمع مؤمنین می‌فرماید: فاطمه  (سلام الله علیها)  پاره‌ی تن من است. وجود فاطمه  (سلام الله علیها)  از وجود رسول خدا  (صلی الله علیه وآله)  جدا نیست و سیره‌ی او جلوه‌ی دیگری از سیره‌ی پیامبر است، پس فاطمه  (سلام الله علیها) ، ادامه‌ی راه و سیره‌ی رسول خدا  (صلی الله علیه وآله)  در همه‌ی زمینه‌هاست ازجمله بندگی خدا، تقوا و عبادت، حجاب و عفاف و…، اما آنچه در زندگی کوتاه حضرت، برای اسوه پذیری خاص زنان از ایشان بیشتر مبتلور شده است سیره‌ی حضرت، در عرصه‌ی خانواده و همسرداری و تربیت فرزندان است. امام باقر  (علیه السلام)  در عظمت و جلالت مادر بزرگوارش فاطمه  (سلام الله علیها)  می‌فرمایند: لَقد کانت مفروضَة الطاعةِ علی جمیع مَن خلق الله من الجنّ والإنسِ والطیرِ والوحشِ و الانبیاء والملائکة؛ اطاعت فاطمه  (سلام الله علیها)  بر تمام بندگان الهی از جن و انس، پرندگان و حیوانات، پیامبران و ملائکه واجب است. امام زمان هم وجود مقدس حضرت فاطمه  (سلام الله علیها)  را، اسوه‌ی نیکوی خویش دانسته و فرموده‌اند: و فی ابنةِ رسول الله لیَ اسوةٌ حسنةٌ؛ همانا دختر رسول خدا  (صلی الله علیه وآله)  برای من الگویی شایسته است.
*     نحوه ولادت حضرت فاطمه  (سلام الله علیها) 
بسیار جالب توجه است. آنچه که برای شیعیان آن حضرت باید مورد توجه قرار گیرد اهمیت مراقبت‌های لازم قبل از تولد فرزند است. لزوم طهارت روحی و جسمی برای تشکیل نطفه یک فرزند صالح از خصوصیات آشکاربه‌وجود آمدن یک انسان پاک سرشت و الهی است.
*     حضرت زهرا  (سلام الله علیها)  در رویارویی با ازدواج
بینش توحیدی و مرتبه‌ی ایمان افراد در تمام زندگی آن‌ها متبلور می‌شود و هر کس به اندازه‌ی معرفت و بندگی‌اش در برابر خدا، رفتار خود را سامان می‌دهد. در زندگی فاطمه  (سلام الله علیها) ، خدا محوری بیش از هرچیز دیگر به چشم می‌خورد و در تمام جلوه‌های رفتار و گفتار ایشان حضور دارد. تا آن‌جا که در زندگی خانوادگی، تمام تقاضاها و گفتار و رفتارش را با رضایت خدا می‌سنجید و همواره رضایت خدا را بر رضایت و راحتی خود مقدم می‌کرد و می‌فرمود: اللّهم إنی اسئلک بما تحب وترضی این اصل مهم در زندگی حضرت زهرا  (سلام الله علیها)  در زمینه‌ی ملاک انتخاب همسر، مهریه و جهیزیه نیز دیده می‌شود. با آن که خود به بالاترین مراحل رشد و تکامل معنوی رسیده بود، به‌دنبال رهبانیت یا رفاه نبود و ازدواج را در راستای فرمان برداری از پروردگار ضروری می‌دانست. زمانی که به همسری علی  (علیه السلام)  درآمد و به‌خاطر فقر ایشان، مورد سرزنش و طعنه‌ی زنان قریش قرار گرفت، بعد از آن که جریان را به عرض پیامبر  (صلی الله علیه وآله)  رساند، سر به آسمان بلند کرد و فرمود: رضیتُ بما رضی الله و رسوله؛ راضی شدم به آن چه خدا و رسول خدا  (صلی الله علیه وآله)  به آن‌راضی شدند. در حسن معاشرت با همسر هم رضایت خدا مقدم بود. روزی که علی  (علیه السلام)  از وی پرسید: چرا از رنج گرسنگی و بی‌غذا ماندن خانه وی را خبردار نکرده، فاطمه  (سلام الله علیها)  در پاسخ فرمود: یا ابالحسن إنی لاستحیی من الهیان اکلف نفسک مالا تقدر علیه؛ ای اباالحسن! من از خدای خود شرم می‌کنم که به تو تکلیفی کنم که قادر به انجام آن نیستی. و نفرمود من از تو که همسرم هستی شرم می‌کنم.
*     بی‌توجهی به ظواهر مادی و ارزش‌های کاذب در ازدواج
ازدواج امر مقدسی است، توجه به ارزش‌های ظاهری در مقدمات ازدواج نظیر مهریه، جهیزیه، برگزاری مراسم و تشریفات ازدواج و… زمینه را برای بروز کدورت‌ها و مشکلات خانوادگی به‌وجود می‌آورد. گاهی به واسطه‌ی سنگینی مراسم ازدواج، ارزش‌های حقیقی از بین می‌روند و در آغازین ساعات زندگی مشترک، مشکلات و اختلافات فراوانی به‌وجود می‌آید. فاطمه  (سلام الله علیها)  زمانی به ازدواج با امام علی  (علیه السلام)  پاسخ مثبت داد که علی  (علیه السلام)  هیچ سرمایه‌ای نداشت و تنها دارایی او برای ازدواج، یک زره بود که آن هم صرف تهیه‌ی وسایل ضروری زندگی مشترکشان شد که عبارت بود از: حصیر، لیوان، گلیم، کوزه، آسیاب دستی، مشک، پوست گوسفند، پرده و…. بنابراین رسم جهیزیه و این‌که زن موظف باشد هنگام رفتن به خانه‌ی شوهر، تمام وسایل زندگی را با خود ببرد هیچ ریشه‌ی اسلامی و شرعی ندارد، بلکه تنها یک سنت است. جهیزیه‌ی فاطمه  (سلام الله علیها)  بسیار ساده و اندک بود. هنگامی که جهیزیه‌ی فاطمه  (سلام الله علیها)  را نزد پیامبر آوردند، پیامبر گریست و دست به دعا برداشت و فرمود: خدایا مبارک کن این جهیزیه را که اغلب آن از گل است. مراسم ازدواج فاطمه  (سلام الله علیها)  همراه دعا و اطعام فقرا و صدقه و نیز تهلیل و تکبیر به‌جای غنا و ساز و آواز بود. علی  (علیه السلام)  می‌فرماید: رسول خدا  (صلی الله علیه وآله)  وقتی دخترش را به ازدواج من درآورد، نزد من آمد و فرمود: با نام خدا برخیز و این ذکر را بخوان: علی برکة الله، ماشاءالله ولاقوة إلا بالله، توکلتُ علی الله… سپس مرا در کنار فاطمه نشاند و فرمود: خداوندا اینان محبوب‌ترین مردم در نزد من باشند آنان را دوست بدار و خیر و برکت به فرزندان آن‌ها عطا کن و آنان را از هر آسیبی حفظ کن. من آن‌ها و فرزندانشان را از شرّ شیطان فریب کار به تو می‌سپارم.
*     همسرداری حضرت زهرا  (سلام الله علیها) 
پیامبر اکرم  (صلی الله علیه وآله)  فرموده‌اند: جهاد المرأة حسنُ التعبعّل؛ جهاد زن همسرداری نیکوی اوست. پیامبر  (صلی الله علیه وآله)  این سخن را در جواب زنانی دادند که از ایشان سؤال کردند: چرا همه‌ی فضیلت‌ها مخصوص مردان است و باب جهاد و شهادت به روی ما بسته شده است، ما چگونه می‌توانیم از ثواب این فضیلت عظیم بهره مند شویم؟ علت این‌که همسر داری نیکو برای زنان، مساوی و هم‌تراز با جهاد و از جان گذشتگی مرد دانسته شده است، عظمت و حساسیت موقعیت و نقش زن در خانواده و در برابر همسر است. کلید آرامش، انضباط، استحکام و صمیمیت خانواده به‌دست زنان است و به‌دنبال آن موفقیت و آسودگی خاطر مرد نیز، به نوع رفتار و برخورد زن درون خانه بستگی دارد.
1)     عشق و محبت توأم با احترام به همسر؛ از اهداف مهم در ازدواج، آرامش و رابطه‌ی محبت‌آمیز میان زوجین است، برقراری روابط عاطفی، نقش مهمی در استحکام خانواده و حسن رابطه و سازگاری زن و شوهر دارد. خداوند در آیه‌ی 21 سوره‌ی روم، به اصل وجود عشق و احساس محبت متقابل بین زن و شوهر اشاره فرموده: از نشانه های خداوند این است که از نوع خودتان، همسرانی برای شما آفرید تا در کنار آنان آرامش یابید و میانتان دوستی و رحمت نهاد. یکی از عوامل مهم در تحقق عشق و محبت میان همسران بیان و اظهار آن است. چه‌بسا کسانی که در قلب محبت فراوانی نسبت به همسرشان دارند، ولی توانایی ابراز آن را ندارند. در حالی که گفتن جملاتی که حاکی از محبت زوجین نسبت به هم است در رفع بسیاری از تردیدها و سوء ظن‌ها کمک می‌کنند.
2)      شناخت همسر و آشنایی با ابعاد روحی و شخصیتی او؛ از عوامل انس و الفت در خانواده و استحکام آن، شناخت حالات و روحیات یکدیگر و درک متقابل است. در صورت درک صحیح روش و رفتار همسر، طرف مقابل می‌تواند در برابر آن واکنش مناسبی نشان دهد و با شناخت موقعیت او راحت‌تر از خطاها و لغزش‌های احتمالی همسرش گذشت کند، زیرا بسیاری از اختلاف‌ها ناشی از بدفهمی‌ها و سوءتفاهم‌ها است. فاطمه  (سلام الله علیها)  در مدت کوتاه زندگی خود با علی  (علیه السلام) ، حقیقت وجودی و روحیات علی  (علیه السلام)  را می‌شناخت و زمانی که دیگران از فهم و درک رفتار علی  (علیه السلام)  ناتوان بودند، فاطمه  (سلام الله علیها)  آن‌ها را راهنمایی می‌کرد و با خصوصیات رفتاری امام آشنا می‌ساخت.
3)      پرهیز از تقاضای نامقدور؛ ریاست اقتصادی و مسؤولیت هزینه‌های خانواده، بر عهده‌ی مرد است و او موظف است از نظر اقتصادی همسر و فرزندانش را تأمین کند. و این به‌دلیل نقش ویژه‌ی زنان در خانواده است. تا بتوانند آسوده خاطر به پرورش کودکان و انجام وظایف همسری بپردازند. بنابراین درخواست لباس، زینت و لوازم منزل و امثال آن خواسته‌هایی است که معمولاً هر زنی به خود اجازه می‌دهد تا از همسرش طلب کند، اما حضرت زهرا  (سلام الله علیها)  همسرش را برای این تقاضاها و خواسته‌ها به زحمت نمی‌انداخت. فاطمه  (سلام الله علیها)  از رسول خدا  (صلی الله علیه وآله)  آموخته بود که: هر زنی با شوهر خود مدارا نکند و او را به چیزی بکشاند که قدرت و توان آن را ندارد، هیچ کار نیکی از او قبول نخواهد شد و در حالی خدا را ملاقات خواهد کرد که خداوند بر او خشمناک است.
4)      قناعت و ساده زیستی؛ وارستگی و ساده زیستی هم، از نقاط برجسته‌ی حیات فاطمی است که در زندگی کوتاه حضرت نمودهای زیبایی داشته است. زهد و ساده زیستی حضرت، همیشه به‌معنای فقر و جبر روزگار نبود. خدیجه س، مادر بزرگوارشان هم با این‌که زن ثروتمندی بود، در راه خدا همه‌ی اموالش را انفاق کرد و خود در کمال سختی، اواخر عمر را در شعب ابی طالب گذراند. زندگی ساده‌ی فاطمه نیز حاصل انتخابی عارفانه و عاشقانه بود، گوییفاطمه  (سلام الله علیها)  از همان آغازین لحظات ورود به خانه‌ی امیرالمؤمنین، با بخشش لباس عروسی این راه را برگزیده بود.

5)      تقسیم کار در خانه فاطمه زهرا  (سلام الله علیها) : از ویژگی‌های خانواده‌ی متعادل و موفق، تقسیم کار مناسب و منصفانه‌ی مسؤولیت‌های موجود در خانه و خانواده است. وقتی اعضای خانواده به‌طور مشترک در کارها و مسؤولیت‌های خانه سهیم باشند، کارها با عدالت توزیع می‌شود. تقسیم کار در صورتی بر پایه‌ی عدالت است که به شئونات و استعدادهای تکوینی زن و مرد توجه شود. در مورد زن، مهم این است که لطافت و ظرافت روحیه‌ی او، پوشیدگی و دوری نامحرمان و توانایی وی در انجام امور مورد توجه قرار گیرد. در زندگی فاطمه  (سلام الله علیها)  و علی  (علیه السلام)  این تقسیم کار به بهترین شکل صورت گرفته بود. تقسیم کار را پیامبر اکرم  (صلی الله علیه وآله)  پیشنهاد دادند، تدبیر کارهای منزل بر عهده‌ی زهرا  (سلام الله علیها)  و اداره‌ی بیرون منزل بر دوش علی  (علیه السلام)  قرار گرفت.

منبع: تسنیم